Yunanistan’ın İngiltere’nin teşvikiyle 19 Mayıs 1919’da İzmir’i işgal etmesiyle Türkiye arasında bir savaş başladı. 30 Ağustos 1922’de Türkiye’nin Kurtuluş Savaşı, Yunanistan’ın adeta felaketi oldu. Savaş sonrası Türkiye Cumhuriyeti kurulurken 12 sene sonra akıllara gelmeyecek bir şey oldu.
Savaşta yenik düşen Yunanistan’ın önderi Eleftherios Venizelos, 1934’te savaşın galibi Mustafa Kemal Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi.
Eleftherios Venizelos
Yunanistan’ın o dönemki başbakanı Eleftherios Venizelos, savaşta yenik düşmüştü ancak beklenmedik bir hamlede bulundu. Eleftherios Venizelos, 1934’te savaşın galibi Mustafa Kemal Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi.
Venizelos, 1930 yılında Ankara’yı ziyaret etmiş ve burada Mustafa Kemal Atatürk ile baş başa görüşerek Türk-Yunan Dostluk ve İşbirliği Anlaşması’nı imzalamıştı. Bu anlaşma, iki ülke arasında askeri ittifakları engelleme, anlaşmazlıkları müzakerelerle çözme ve üçüncü ülkelerin saldırılarına karşı tarafsız kalma gibi maddeleri içeriyordu.
Eleftherios Venizelos ve Atatürk
Eleftherios Venizelos, Mustafa Kemal ile yüz yüze tanışmış olmasından duyduğu memnuniyeti anılarını kaleme aldığında, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusunun karakterinden, samimiyetinden ve Türkiye’de yaptığı reformlardan son derece etkilenmiş olduğu görülüyor.
ATATÜRK’Ü NOBEL BARIŞ ÖDÜŞÜ’NE ADAY GÖSTERDİ
Venizelos dünyayı şaşırtan hamlesini 1934 yılında gerçekleştirdi. Venizelos, Mustafa Kemal Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdi.
BBC Türkçe’de yer alan yazıya göre Venizelos, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün kişiliğinden ve Türkiye’deki reformlardan derinden etkilendi. 1934 yılında, Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermesi, hem kişisel bir takdir hem de Türk-Yunan barışının kalıcı olması yönündeki inancını ifade ediyordu. Venizelos, Nobel Komitesi’ne yazdığı mektupta, Atatürk’ün barış sağlama çabalarına ve iki ülke arasındaki dostluğa olan katkısını övgüyle belirtti.
Venizelos’un mektubunda şu ifadeler yer aldı:
“Küçük Asya Felaketi ertesinde saygın bir ulus devlet olarak yeniden doğan ve anlaşabileceğimize kani olduğumuz Türkiye, uzattığımız dostluk elini büyük bir samimiyetle sıkarak kabul etmiştir.
Bu yaklaşımımız, halkların düne kadar olan çok ciddi anlaşmazlıklarını gidermelerine örnek olacak. Halklarımız, yalnız olumlu sonuçlar getiren samimi bir barışın nimetlerinden faydalanacak. Yaklaşımımız, gerek ülkelerimizin gerekse de Yakın Doğu’nun (Orta Doğu ima ediliyor) barış düzenine hizmet edecektir.
Bu barışın sağlanmasında en değerli katkıyı gösteren kişi, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’dan başkası değildir.
Bu nedenle, 1930’dan bu yana Yunanistan hükümeti başkanı olarak Yakın Doğu’ya yeni bir dönem getiren ve barışı sağlayan Türk-Yunan paktının imzalanmasından sonra, siz Nobel Barış Ödülü saygın üyelerine, Mustafa Kemal Paşa’yı bu kıymetli ödüle layık görmekten şeref duyduğumu belirtir; adaylığını kabul etmenizi arz ederim.”
Ancak, 1934 Nobel Barış Ödülü, Milletler Cemiyeti’nin Dünya Silahsızlanma Konferansı’na katkıda bulunan İskoçya kökenli siyasetçi Arthur Henderson’a verildi.
ELEFTHERİOS VENİZELOS KİMDİR?
Eleftherios Venizelos, modern Yunanistan’ın önemli liderlerinden biri olarak bilinir ve Osmanlı topraklarındaki Yunan nüfusun Yunanistan’a katılmasını amaçlayan “Megali İdea”nın savunucusuydu. Yunanistan’da toplam yedi dönem başbakanlık yaptı ve savaşın ardından ülkenin reformları ve barış sürecindeki katkılarıyla tanındı. 1930 yılında Türk-Yunan Dostluk Anlaşması’nı imzalayarak önemli bir adım atmış, ancak 1936 yılında hayatını kaybetmiştir. Venizelos’un mezarı, doğduğu Girit adasında bulunmaktadır.
